Kamuoyunda EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) olarak bilinen düzenleme ile 03.03.2023 tarihli ve 32121 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) değişikliği yapılarak yaş şartı ortadan kaldırılması suretiyle 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olan ve prim gün sayısı ile sigortalılık süresini tamamlayan çalışanların emekliliğe hak kazanması amaçlanmaktadır. 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olup yaş şartının tamamlanmasını bekleyen çalışanların emeklilik koşulları düzenlenmektedir.
İşbu düzenleme ile;
tâbi oldukları yaş sınırlaması kaldırılmıştır. Uygulamada sıkça sorulan ve karşılaşılan askerlik ve doğum borçlanması ile alakalı olarak ise askerlik ve doğum izninde geçen sürelere ilişkin eksik prim günlerinin ödenmesi ile borçlanılan gün kadar işe giriş tarihinin geri çekilebileceği vurgulanmıştır.
En genel anlatımla; 8 Eylül 1999 yılında mevzuatımıza eklenen yaş şartının kaldırılmasıyla birlikte SSK’ya tabi (4A’lı) çalışan kadınlar yirmi (20), erkekler ise yirmi beş (25) yıl sigortalılık süresi ve beş bin (5000) gün koşulunu yerine getirmeleri şartıyla EYT düzenlemesi kapsamında emekli olabilecektir. Öte yandan, sigorta giriş tarihine göre beş bin (5000) günlük prim gün yeter sayısının kademeleri olarak beş bin dokuz yüz yetmiş beş (5975) güne kadar artabileceği bilinen bir gerçekliktir. Dolayısıyla Kanun’dan yararlanmak isteyen her bir kişinin kendi özelinde sistem üzerinden kendi prim gün yeter sayısını kontrol etmeleri önem arz etmektedir.
Kanun’da belirtilen koşulları sağlayan çalışanların şartları taşıdığına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (“SGK”) emekliliğe ve kıdem tazminatına esas yazısı talep etmeleri ve bu yazıyı işverenlerine sunmaları gerekmektedir. Söz konusu değişiklik hukukumuza yeni girdiğinden, sürece ilişkin birçok aşamanın uygulamada şekilleneceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Bu noktada emeklilik sebebiyle fesih hakkının yalnızca çalışanlar tarafından kullanılabilecek bir hak olduğunu ve salt emekliliğe hak kazandığı gerekçesiyle çalışanların iş sözleşmelerini feshe zorlanamayacağını belirtmek gerekir. Kanun’un getirdiği değişiklik kapsamında emekli olma hakkını kullanan çalışanın iş sözleşmesi kendi iradesiyle sona ermiş sayılacak; işvereni tarafından SGK çıkışının gerçekleştirilmesiyle birlikte kıdem tazminatıyla var ise yıllık izin ücreti doğacaktır. İş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte talep edilebilir hale gelen kıdem tazminatı ile var ise yıllık izin ücretinin eksiksiz olarak çalışana ödenmesi, sona eren çalışma döneminin tasfiye edilmesi yani tamamen kapatılması anlamında önem arz etmektedir.
Son olarak, daha önce yaş şartı hariç diğer şartları tamamlamış olması sebebiyle kıdem tazminatını alarak iş sözleşmesini emeklilik sebebiyle feshetme hakkını kullanan çalışanlar da koşulları karşılamaları halinde yaş şartını yerine getirdikleri takdirde ikinci kez emekli olabileceklerdir. Çalışanların yeni düzenleme ile emeklilik talebi karşısında, yukarıda da ifade edildiği üzere işverence SGK’dan kıdem tazminatına esas yazısı talep edilmeli, işbu yazı edinildikten sonra çalışanın bu yöndeki talebi kabul edilerek, önceki dönemi tamamen kapatabilmek adına çalışana kıdem tazminatı ve varsa bakiye yıllık izin ücreti ödenmelidir.
Kanun uyarınca emekliliğe hak kazanıp Kanun’un yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak işten ayrılanların, otuz (30) gün içerisinde tekrar aynı işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başlaması halinde özel sektör işverenleri bu çalışanlar özelinde beş (5) puanlık sosyal güvenlik destek primine işveren hissesi indiriminden faydalanabilecektir. Bu düzenleme ile birlikte hem bir teşvik sağlanması hem de istihdam piyasasında olası bir dalgalanmanın önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Kanun’da çalışanın yeniden işe alınması gerektiği yönünde bir düzenleme bulunmamaktadır. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etme yönünde bir talep söz konusu olduğunda, işverenin bu talebi özgürce değerlendirme hakkı mevcuttur.
Yukarıda izah edildiği üzere, yeni düzenleme ile 8 Eylül 1999 tarihinden (bu tarih dahil) önce sigortalı olan ve prim gün sayısı ile sigortalılık süresini tamamlayan çalışanlar için yaş şartı ortadan kaldırılmıştır. Kanun’da belirtilen şartları taşıyan çalışanların SGK’dan emeklilik koşullarını sağladıklarına dair kıdem tazminatına esas yazıyı temin ederek bu yazıyı işverene sunmaları ve emeklilik sebebiyle iş akdini sona erdirdiklerini beyan etmeleri ile emeklilik nedeniyle iş sözleşmeleri sona erebilecek, bu durumda işveren tarafından kıdem tazminatı ve varsa bakiye yıllık izin ücretinin çalışana ödenmesi gerekecektir. Tarafların mutabık kaldığı durumda, çalışanların aynı iş yerinde çalışmaya devam etmesi ve bunun karşılığında işverenlerin sosyal güvenlik destek primi teşvikinden yararlanması mümkündür.
Kanun’un tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye veya hukuki desteğe ihtiyaç duyulması halinde KT & Partners ile iletişime geçebilirsiniz.
*İşbu bilgi notu hukuki mütalaa niteliğinde değildir. KT & Partners, işbu bilgi notunda yer alan bilgilere dayanılarak gerçekleştirilen hukuki işlem ve fiillerden sorumluluk kabul etmemektedir. Her somut olayın kendine özgü olduğunu ve alanında uzman avukatlar tarafından değerlendirilmesi gerektiğini hatırlatmak isteriz.
Telefonda kendisini avukat olarak tanıtarak para isteyen dolandırıcılara itibar etmeyiniz.
Bu şekilde olaylara maruz kalırsanız 112’yi arayarak veya savcılığa şikayette bulunarak konuyu yetkililere bildiriniz.
